شور ما در حال حاضر، حجم قابل توجهی از تجهیزات آزمایشگاهی را در اقصی نقاط خود در اختیار دارد. هر مجموعه‌ای، اعم از دانشگاه، مرکز علمی یا پژوهشگاه، خصوصی یا دولتی، فرقی نمی‌کند، دستگاهی آزمایشگاهی را خریداری کرده و مورد استفاده قرار می‌دهد و شاید مهم ترین موضوعی که در این استفاده و بهره‌مندی وجود دارد، فرهنگ سازی برای مدیریت بهتر بهره‌برداری از تجهیزات آزمایشگاهی است.

چگونگی ارائه خدمات آزمایشگاهی، چگونگی برخورد با مشتری، چگونگی مدیریت بودجه ای که سالانه برای تجهیز آزمایشگاه تخصیص می‌یابد، نگهداری و مراقبت درست از تجهیزات آزمایشگاهی، قراردادن مبنای سیاست‌ها و برنامه‌ها بر تکمیل توانمندی‌ها و مهم‌تر از همه، جلوگیری از خریدهای موازی، از مواردی هستند که همگی نیازمند فرهنگ‌سازی است.

در سال جدید، می‌بایست این فرهنگ که، نیازی نیست از هر دستگاه در تمامی آزمایشگاه ها داشته باشیم ترویج و نهادینه شود.

هر منطقه ای دستگاه های خاص خود را طلب می کند و توزیع متناسب تجهیزات، می تواند پاسخ گوی همه مشتریان باشد. دستگاه هایی با هزینه های هنگفت توسط مجموعه‌ها خریداری می شود ولی میزان استفاده ای که از دستگاه می شود، حتی هزینه نگهداری آن دستگاه را هم پوشش نمی دهد.

فرهنگ اعتماد به تولید داخلی
از سوی دیگر فرهنگ اعتماد به محصولات داخلی موضوع مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد.
نمایشگاه تجهیزات ساخت ایران هر سال به همت معاونت علمی، برگزار می شود و یک تیم توانمند و حرفه‌ای پشت این نمایشگاه فعالیت می کنند. تجهیزات را بررسی می کنند و در این نمایشگاه، در معرض صاحبان مجموعه‌های آزمایشگاهی قرار می‌دهند.

معاونت علمی و فناوری با حمایت های متنوعی که در این نمایشگاه ارائه می‌دهد، تلاش می‌کند تا فرهنگ توجه به تولیدات آزمایشگاهی ساخت متخصصان کشورمان را نهادینه کند. اما هنوز برخی از محققان و اساتید ما باور و اعتماد کافی به توانمندی داخلی ندارند. هنوز به این باور نرسیده‌اند، دستگاهی که توسط هم‌وطنان ساخته شده و قیمتی به مراتب پایین‌تر از نمونه مشابه وارداتی دارد، می تواند به خوبی پاسخ گوی نیاز آنان باشد. قطعا این موضوع نیازمند توجه بیش‌تری است و می‌بایست اعتماد به محصول داخلی به یک ضرورت بدل شود.

مشتری تجهیزات آزمایشگاهی، باید بیاموزد که درخواست‌ها و انتظارات را به سازنده داخلی بگوید و زمینه رشد و رفع نواقص را برای وی فراهم کند. ممکن است برخی امکاناتی که از دستگاه خارجی انتظار می‌رود وجود نداشته باشد، ولی اگر این نیاز به سازنده انتقال یابد، می‌تواند انگیزه ارتقا و ساخت را در تولید کننده ایجاد کند و همه از این موضوع منتفع شوند. باید بتوانیم سال آینده روی این موضوع بیش تر کار کنیم.

شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی نیز تلاش می‌کند، این مسیر را مد نظر قرار داده و با اعمال سیاست‌های تشویقی و حمایتی توجه‌ها را به سوی این موضوع جلب کند. به طور مثال در نشست‌های مدیران مراکز عضو شبکه و یا بازدیدهایی که از آزمایشگاه‌ها به صورت اختصاصی انجام می‌شود، سعی می ‌شود یک یک این موارد مطرح شود تا زمینه جلب اعتماد مدیران به تولید داخلی را فراهم نماید.

تخصصی‌سازی آزمایشگاه‌ها در حوزه فعالیت خودشان، یکی از برنامه‌های سال 95 شبکه آزمایشگاهی است. بر اساس تجهیزاتی که آزمایشگاه دارد و حوزه اولیه ای که برای آزمایشگاه تعریف شده، توانمندی تخصصی آزمایشگاه را شناسایی و با برنامه ای بلند مدت، آن را تشویق می‌کنیم که در آن حوزه فناوری تقویت شود و خدمات تخصصی ارائه دهد. نه این که آزمایشگاه‌هایی با همه تجهیزات و یا یک آزمایشگاه همه کاره داشته باشیم. بسته به منطقه و سازمانی که هر آزمایشگاه فعالیت دارد، حوزه فعالیت تخصصی آزمایشگاه تفاوت دارد که باید به صورت ویژه به آن توجه شود.

با توجه به این‌که در ماده 43 قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر، صراحتا از شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی برای تامین آزمایشگاه‌های فعال در ارزیابی محصولات دانش‌بنیان نام برده شده است، این موضوع را به طور جدی در سال 95 پیگیری خواهیم کرد. تعداد قابل توجهی از محصولات دانش بنیان در کشور تولید می‌شوند، اما در تست و ارزیابی لازم برای عرضه به بازار و کسب استانداردهای خاص با مسائلی روبه‌رو است که با تجهیز و تخصصی‌سازی آزمایشگاه‌های خاص، سعی داریم این خلا را برطرف کنیم. به‌همین منظور، اطلاعات را در قالب فرم هایی از شرکت های دانش بیان جمع آوری کرده و برای ایجاد یا تقویت آزمایشگاه‌های داخلی و یا کمک گرفتن از مراکز آزمایشگاهی معتبر خارجی در موارد خاص، تلاش می‌کنیم.

مورد دیگری که در برنامه شبکه آزمایشگاهی است، همکاری‌های بین‌الملی است. دو نسخه جدید انگلیسی و عربی پایگاه اینترنتی شبکه در حال طراحی و راه‌اندازی است تا بتوانیم هم مشتریان خارجی را برای دریافت خدمات از مراکز عضو شبکه ترغیب کنیم و هم از مراکز توانمند خارجی برای تکمیل توان ارایه خدمات، کمک بگیریم.

یکی از دیگر موضوعاتی که در حال پیگیری آن هستیم نسخه تلفن همراه نرم‌افزار شبکه آزمایشگاهی است که نسخه اولیه آن طراحی شده و در فرایند آزمایش عملکرد است. با انتشار این نرم افزار در در اوایل سال 95، دسترسی محققان و پژوهشگران به اطلاعات شبکه آسان‌تر از گذشته فراهم خواهد شد.

*دبیر شبکه آزمایشگاهی فناوری‌های راهبردی معاونت علمی و فناوری
منبع: isti.ir